Zioła kuchenne – dlaczego warto je stosować w swojej codziennej kuchni?

świeże zioła w kuchni

Kuchnia domowa jeszcze kilka lat temu kojarzyła się z typowo polskimi, tłustymi i ciężkostrawnymi daniami: schabowym, roladą i pierogami. Jest to związane z dzieciństwem, niedzielnym obiadem czy wizytami u babci. Nie każdy jednak wie, że tradycyjna polska kuchnia stała niegdyś na ziołach – świeżych w sezonie i suszonych poza nim. Ziołowe smaki nieco przytłumił marazm PRLu, ale możemy na nowo odkryć zioła kuchenne stosowane niegdyś zarówno dla smaku, jak i dla zdrowia. Jakie zioła zna polska kuchnia oraz jakie do nas przywędrowały, po co je stosować i jakie mogą mieć działanie?

Popularne zioła w kuchni– majeranek

W tradycyjnych domach jest na pewno obecny w formie suszonej, nieraz też jest uprawiany w doniczkach i przydomowych ogródkach. Origanum majorana, czyli majeranek to z pewnością jedno z najpopularniejszych ziół w Polsce, stosowany przede wszystkim do dań mięsnych oraz zup na bazie mięs i kości. I to nie bez powodu, ponieważ zioło to fantastycznie działa na trawienie. Przy tłustych biesiadach powinien być nieodzownym elementem dania, aby wspomóc układ pokarmowy. Jest on również zielem, którego nie może zabraknąć w tradycyjnym żurze.

Majeranek to potężne źródło składników antyoksydacyjnych, to jest regulujących działanie wolnych rodników i unieszkodliwiających je. Doskonale rozumie się z dziczyzną: kaczką, dzikiem czy sarniną. Napar z majeranku ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, dlatego polecany on jest w przeziębieniu i grypie. Znana wszystkim maść majerankowa wspomaga w leczeniu kataru.

Tymianek w kuchni

Jest to jedno z najsilniejszych z polskich (i nie tylko) ziół. Posiada tak mocne olejki eteryczne, że jak udowodnili badacze, działają na podobnej zasadzie do leków. Zresztą, tymianek jest składnikiem jednego z najbardziej popularnych farmaceutyków na przeziębienie i grypę – Tymianek i Podbiał, a także płynów i past stomatologicznych. Zioło to działa silnie antybakteryjnie i antywirusowo, również w przypadku niektórych bakterii opornych na antybiotyki.

Tymianek jest niezwykle aromatycznym dodatkiem do potraw, który dodatkowo wzmaga trawienie. Działa w szczególności na żołądek, który wspiera w wydzielaniu kwasu żołądkowego, a więc i trawieniu w tym odcinku układu pokarmowego. Po bardzo ciężkostrawnych daniach pomoże rozkurczyć mięśnie żołądka.

Olejek tymiankowy polecany jest również jako dodatek do kąpieli, gdy dokucza nam kaszel. Trwają nadal badania nad oceną, czy tymianek obniża poziom cukru, ale wyniki są bardzo obiecujące.

Tymianek ze względu na swój aromat doskonale nadaje się jako dodatek do dań warzywnych, w tym wegańskich. Jest również pożądanym zielem w maśle czosnkowym i wszelkiego rodzaju dipach.

Natka pietruszki – niepozorna pani domu

Jest to nieodzowny element niedzielnego obiadu: dodaje się ją najczęściej do ziemniaków i rosołu. Nic dziwnego, bo jest tania, ma niesamowity smak i … jest prawdziwym superfood. Natka zawiera niezwykłą wręcz ilość żelaza i witaminy C. Wspomaga więc w anemii oraz w infekcjach. Wykazuje działanie moczopędne, co może być przydatne przy schorzeniach układu moczowego. Dzięki zawartości beta-karotenu jest nieoceniona dla zdrowia oczu.

Natka fantastycznie odnajduje się w towarzystwie warzyw i twarogów. Najlepiej smakuje na surowo, dlatego warto dodawać ją pod koniec gotowania czy już na talerzu – zachowuje wtedy nie tylko swój bajeczny aromat, ale również właściwości zdrowotne. Absolutnym hitem jest zielony antyoksydacyjny koktajl na bazie zielonej pietruszki z bananem, kiwi, cytryną i wodą mineralną.

Koperek w kuchni polskiej

Koperek, czy koper ogrodowy, to jedno z podstawowych ziół w polskiej kuchni. Warto, aby zainteresowały się nim szczególnie osoby mające problemy z wysokim cholesterolem. To z powodu zawartości flawonoidów – naturalnych antyoksydantów, które nie pozwalają na utlenianie tłuszczu i tworzenie cholesterolu LDL oraz trójglicerydów. Jako że choroby serca stanowią najliczniejszą grupę przyczyn śmierci na świecie, koperek powinien być pozycją obowiązkową w domowej kuchni.

Koperek bardzo dobrze się mrozi. Warto o tym pamiętać, jeśli wolimy kupować go w okresie wiosenno-letnim. Rozmrożony zachowa te same właściwości zdrowotne, jakie miał w lecie. Jest również doskonały do domowego ususzenia – będzie wtedy bardziej aromatyczny niż kupny w saszetkach, który w zasadzie pozbawiony jest swoich walorów.

Koperek doskonale odnajduje się w daniach rybnych oraz wszelkiego rodzaju potrawach z ziemniaków. Mogą to być placki kartoflane, kiszka czy zapiekanka.

Mięta wytrawnie i na słodko

Któż z nas nie dostawał od mamy herbaty miętowej, gdy bolał nas brzuch? To właśnie mięta pieprzowa pomaga przy wszelkiego rodzaju problemach żołądkowo-jelitowych. Pomaga redukować wzdęcia i zaparcia. Napar z mięty może być podawany profilaktycznie po bardzo ciężkostrawnym posiłku, ponieważ zwiększa wydzielanie soku żołądkowego.

Garbniki zawarte w mięcie sprawiają, że wykazuje ona silne działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe. Jest to szczególnie przydatne w przeziębieniach i grypie, a mentol – olejek eteryczny mięty działa antyseptycznie i chłodząco. Szczególnie dzięki chłodzącym właściwościom jest często składnikiem preparatów na obrzęki i przeciwświądowych.

Mięta doskonale nadaje się jako dodatek do deserów. Dobrze komponuje się z owocami, lodami i ciastami. Pięknie wygląda również jako dekoracja słodkich dań.

Zastosowanie bazylii w kuchni

Jedno z najbardziej aromatycznych i, można chyba powiedzieć, ulubionych przez Polaków ziół. Dostępna obecnie niemal w każdym sklepie spożywczym i warzywniaku nie może zostać pominięta przy gotowaniu dań włoskich. Bazylia równie często gości też przy sałatkach śródziemnomorskich i daniach rybnych, dodając im lekkości. Ważne jednak, aby dodawać ją pod koniec gotowania, ponieważ podgrzana za bardzo, nabiera gorzkiego smaku.

Swój aromat zawdzięcza silnemu w działaniu olejkowi bazyliowemu. To on odpowiada również za jej właściwości prozdrowotne. Poprawia trawienie, bo z jednej strony ułatwia rozkurczanie mięśni, a z drugiej działa wspomagająco na wytwarzanie kwasu żołądkowego. Dlatego nadaje się jako dodatek do tłustych i ciężkostrawnych dań.

Estragon z kuchni francuskiej do polskiej

Nieco rzadziej stosowany w kuchni polskiej. A szkoda, bo bylica draganek kryje w sobie całe mnóstwo właściwości prozdrowotnych, z których każdy na pewno znajdzie coś dla siebie. Udowodniono na przykład, że zwiększa on wrażliwość tkanek na insulinę, co jest szczególnie przydatne u osób z insulinoopornością oraz cukrzycą typu 2. Warto estragon dodawać do potraw z jajami i drobiem, ponieważ działa silnie antybakteryjnie, szczególnie na bakterie utożsamiane z żywnością. Cytokiny zaś zawarte w tym zielu mogą wykazywać działanie przeciwzapalne.

Estragon jest również doskonały jako dodatek do sosów sałatkowych, dipów czy masełek czosnkowych. Jest on podstawowym składnikiem kuchni francuskiej, w tym słynnego sosu berneńskiego i holenderskiego. Jajka po benedyktyńsku nie mogą się bez estragonu obyć.

Oregano – zastosowanie w kuchni i dla zdrowia

Lebiodka pospolita to jedno z najbogatszych w olejki eteryczne ziół. Większość kojarzy je z suszonej wersji na pizzy, jednak oregano skrywa o wiele więcej ciekawych zastosowań. Jako że zawiera substancje goryczkowe, jest częstym dodatkiem do mieszanek wspomagających trawienie. Sam olejek z oregano jest silnym środkiem przeciwpasożytniczym i bakteriobójczym. Jego aromat może również pomóc w oddychaniu podczas infekcji.

Kojarzy się głównie z daniami kuchni włoskiej, jednak w świeżej formie można go stosować do wielu więcej potraw. Czerwone mięso szczególnie lubi się z oregano, jednak wegetarianie i weganie również będą mieli z niego doskonały użytek. Wszelkiego rodzaju dania z ziemniaka i pomidora (pieczone, gotowane czy w sałatce) nabiorą niesamowitego aromatu dzięki świeżemu oregano. Twaróg pieczony z warzywami (np. feta czy ricotta z cukinią, kabaczkiem i bakłażanem) również będą dzięki niemu doskonale smakować.

Świeże zioła w kuchni – kolendra

Kto choć raz spróbował popularnych azjatyckich dań, z pewnością będzie kojarzył bardzo charakterystyczny, cytrusowy aromat kolendry.  Chociaż jest łudząco podobna do natki pietruszki, jej smaku nie da się pomylić z niczym innym. Jest fantastycznym dodatkiem do potraw, jeśli tylko nie boimy się eksperymentów.

Przez swój specyficzny, cytrynowy aromat, doskonale nadaje się do dań z rybnych. Nada im świeżości oraz ciekawego smaku. Jednak można ją również dorzucić do mieszanek mięsno-owocowych, np. w indyku z brzoskwinią czy kaczce z pomarańczą. Jest nieocenionym składnikiem letnich sałatek.

Jednak kolendrę warto jeść również z powodu jej właściwości zdrowotne. Ze względu na swoje cytrusowe olejki będzie dobrym środkiem lekko pobudzającym, a także wspomoże walkę z bólami głowy. Z tego samego powodu będzie również pomocna przy niestrawności. Wspierają one bowiem tworzenie żółci, czym ułatwiają pracę wątrobie i jelitom. W medycynie naturalnej olejek kolendrowy był również stosowany jako środek usuwający gazy.

Rozmaryn – zdrowa alternatywa

Jest niezwykle bogaty w antyutleniacze, a więc cząsteczki neutralizujące szkodliwe wolne rodniki. Z tego względu badacze sądza, że rozmaryn może działać przeciwzapalnie. Jednym z nich jest kwas karnozynowy, który jak wykazano, szczególnie upodobał sobie wolne rodniki działające w obrębie centralnego układu nerwowego. Zawiera silny olejek eteryczny, który dodawany jest często do leków na przeziębienia lub jest stosowany samodzielnie do inhalacji i w kominkach zapachowych.

Rozmaryn stał się obecnie popularnym dodatkiem do pieczonych i gotowanych ziemniaków. Jego wielbiciele uważają, że dodatek rozmarynu rekompensuje brak soli, dzięki czemu kuchnia staje się bliższa diecie DASH. Rozmaryn to również świetny dodatek do deserów ze względu na swój lekko cytrusowy aromat. Z tego też powodu doskonale smakuje z rybami. Trzeba jednak uważać i nie sypać go zbyt wiele – może wtedy przypominać zapachem mydło lub płyn do mycia naczyń.

Romantyczny lubczyk

W latach 90tych furorę w Polsce zrobiła pewna płynna przyprawa, bez której od tamtej pory nie mogły się obyć panie domu. Słona, intensywna w smaku i niestety bardzo niezdrowa, poprawiała smak każdego dania. Tymczasem zapomnieliśmy, że jedno z popularniejszych niegdyś ziół ma bardzo podobny smak.

Uchodzi za zioło prawdziwie polskie, jednak oryginalnie pochodzi z Azji. Nazywany jest również zielem miłości, ponieważ wzmaga ukrwienie w tkankach i narządach układu rozrodczego – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Doskonale komponuje się z zupami i mięsami, przy których wspomaga prace jelit i żołądka. Ma również działanie przeciwmiażdżycowe dzięki zawartości związków roślinnych – fitosteroli. Działa moczopędnie, dlatego wspomaga w infekcjach układu moczowego.

Popularne zioła w kuchni – po co je stosować?

Świeże i suszone zioła wnoszą pełnię smaku do potraw. Można bez przeszkód dodawać je do potraw dla wszystkich członków rodziny, włącznie z dziećmi. Zdrowa kuchnia domowa nie powinna być ich absolutnie pozbawiona. Uczenie najmłodszych, że potrawa może mieć pełny smak bez konieczności dodatku soli, jest praktyką, która będzie procentować w przyszłości.

Zioła od wieków dodawane były przede wszystkim, aby usprawnić trawienie i wspomagać walkę z infekcjami. To one stosowane były, gdy konwencjonalna medycyna dopiero się rozwijała. Dlatego w okresie choroby nie warto z nich rezygnować, a wręcz stosować odpowiednie do infekcji, aby wspomagać zdrowienie.

Zioła kuchenne – czy bezpieczne?

Zioła są zdrowe i smaczne, pięknie pachną i nadają charakter potrawom. Jednak istnieją teorie, że nie powinny one być stosowane przez niektóre grupy, na przykład kobiety w ciąży czy karmiące. Faktycznie, ze względu na działanie rozkurczowe, kobiety ciężarne nie powinny spożywać niektórych ziół w dużych ilościach.

Warto tutaj zaznaczyć, że stosowane w kuchni w umiarze, nie powinny zaszkodzić, a wręcz mogą delikatnie pomóc w niektórych dolegliwościach. Aby jednak tak się stało, nie należy przesadzać.

Nie dla każdego będą również dozwolone czyste olejki eteryczne. Są to najbardziej skoncentrowane substancje lecznicze, które mogą niekiedy wyrządzić szkodę, zamiast pomóc. Przed zastosowaniem olejku u ciężarnej czy dziecka, powinno się zasięgnąć porady lekarskiej.

Udostępnij ten post

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *