Jakie kosmetyki pomogą na atopowe zapalenie skóry? Leczenie domowe

Atopowe zapalanie skóry to choroba cywilizacyjna, która dotyka coraz większą grupę ludzi. Szacuje się, że cierpi na nią ok. 30% populacji. Na AZS chorują zarówno dzieci, jak i dorośli. Atopia skóry, czyli wrodzona predyspozycja do zmian alergicznych najczęściej rozwija się w pierwszych miesiącach życia, ale może pojawić się w każdym wieku, nagle i całkowicie zmienić stan skóry. Co jest przyczyną choroby i jak zminimalizować uciążliwe objawy?

Co to jest atopowe zapalenie skóry i czym jest spowodowane?

Zapalenie atopowe skóry, zwane w skrócie AZS to przewlekła zapalna choroba skóry. Nazywana również wypryskiem atopowym lub skazą białkową bardzo często towarzyszy chorym przez całe życie, z okresami nasilenia i remisji. Przyczyny atopowego zapalenia skóry nie są do końca znane, choroba może ujawnić się u osób zdrowych bez szczególnych powodów, a naukowcy nieustannie badają etiologię choroby. Za przyczyny atopowego zapalenia skóry dziś uznaje się m.in.:

• Uwarunkowania genetyczne – choroba często jest dziedziczna. Jeżeli jedno z rodziców choruje, ryzyko zachowania u dziecka wynosi 30-40%. Jeżeli oboje rodziców choruje na AZS, ryzyko wzrasta aż do 70%.
• Niewłaściwy skład płaszcza lipidowego – u niektórych ludzi struktura naskórka nie funkcjonuje w prawidłowy sposób, jest pozbawiona płaszcza lipidowego, który pełni funkcje ochronne. Bez właściwej ochrony skóra nie zatrzymuje wody, robi się przesuszona, łatwiej wnikają w nią szkodliwe składniki i wszelkie zanieczyszczenia.
• Zaburzenia układu odpornościowego – osoby chore na AZS mają często osłabioną odporność, a to wzmaga objawy choroby.
• Alergie– różnego typu nietolerancje pokarmowe i alergie przyczyniają się do rozwoju choroby. AZS najczęściej pojawia się u osób uczulonych na krowie mleko, orzechy, kakao, jajka, cytrusy, sierść zwierząt, roztocza i pyłki.
• Czynniki psychologiczne – objawy choroby nasilają się pod wpływem stresu i przemęczenia. Dokuczliwe symptomy powodują złe samopoczucie i pogorszenie nastroju, a to z kolei nasila objawy choroby. W ten sposób tworzy się błędne koło.
• Nadmierna ochrona w okresie dzieciństwa – wychowywanie dzieci w nazbyt sterylnych warunkach czasem prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu ich systemu immunologicznego. W kolejnych latach może to skutkować wystąpieniem nadwrażliwości oraz rozwojem AZS.
• Zanieczyszczenie środowiska – AZS ma znaczny związek ze stanem środowiska. Często ujawnia się u osób żyjących w dużych miastach, gdzie notuje się wysokie stężenie zanieczyszczeń.
• Warunki klimatyczne – choroba występuje częściej u osób żyjących w ciepłym klimacie. Pod wpływem ciepła ciało poci się i częściej ulega podrażnieniom. W gorącym klimacie występuje również mnogość roślinności, a co za tym idzie, zwiększona ilość substancji uczulających.
• Złe nawyki pielęgnacyjne – zapalenie atopowe skóry może pojawić się wskutek złej pielęgnacji, zbyt częstych i gorących kąpieli, które mocno przesuszają skórę oraz stosowania kosmetyków o dużej ilości sztucznych dodatków.

Choroby nie można całkowicie wyleczyć, możliwe jest jedynie zredukowanie objawów oraz ograniczenie częstotliwości występowania jej nawrotów.

Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry?

Choroba diagnozowana jest na podstawie wywiadu z pacjentem i obrazu klinicznego. Lekarz, najczęściej dermatolog lub alergolog, ocenia charakterystyczne objawy. W tym celu posługuje się kryterium Hanifina-Rajki, czyli zbiorem 4 większych i 23 mniejszych objawów świadczących o atopowym zapaleniu skóry. Często, głównie u dzieci, badany jest również poziom przeciwciał IgE we krwi.

Objawy AZS

Atopowe zapalenie skóry występuje u osób w każdym wieku. Przebieg choroby jest różny, a w trakcie jego trwania przeplatają się lepsze i gorsze okresy. Dolegliwością charakterystyczną dla wszystkich chorych jest świąd. Skóra wygląda jak przetłuszczony pergamin, jest sucha i przezroczysta. Główne objawy AZS to:

• świąd skóry,
• stan zapalny skóry,
• zmiany wysiękowe,
• zmiany skórne, tj. grudki, wypryski, pęcherzyki,
• pękanie i przebarwienia skóry,
• lichenifikacja skóry, czyli jej pogrubienie
• biały dermografizm, czyli białe plamy na skórze, powodowane ciągłym zadrapywaniem,
• czerwone plamy przypominające liszaj,
• występowanie przeczosów, czyli zmian powstałych na skutek drapania.

Zmiany mogą wystąpić na każdej części ciała, ich lokalizacja jest zależna od wieku osoby ciepiącej na AZS. U niemowląt i małych dzieci do 2 roku życia zmiany występują głównie na twarzy, głowie, w okolicach klatki piersiowej i kończyn. U dzieci w wieku do 10 lat choroba atakuje zgięcia stawów, kark, szyje ręce i twarz. Młodzież i osoby dorosłe mogą spodziewać się zmian chorobowych na całym ciele, twarzy, skórze głowy, kończynach, tułowiu, powierzchni skóry dłoni.

Jak leczyć atopowe zapalenie skóry?

Zapalenie atopowe skóry to bardzo uciążliwa choroba, która powoduje nieprzyjemne odczucia oraz mało estetyczne zmiany na skórze. W okresach silnego nasilenia zmiany są bardzo widoczne, co powoduje liczne kompleksy. Świąt i nadmierna suchość utrudnia codzienne funkcjonowanie, powoduje problemy ze skupieniem, koncentracją, jest przyczyną bezsenności. Leczenie AZS powinno odbywać się pod kontrolą lekarza, który zaleci odpowiednie leki i środki pielęgnujące. W niektórych przypadkach niezbędne jest zastosowanie antybiotyków oraz leków poprawiających pracę układu odpornościowego. Często do leczenia wykorzystywane są sterydy lub antybiotyki stosowane miejscowo bądź doustnie, które zatrzymują stan zapalny i ograniczają zaostrzanie się zmian. Antybiotyki stosowane są w przypadku nadkażeń skórnych. Nowocześniejszą metodą leczenia jest wdrożenie inhibitorów kalcyneuryny, które skutecznie łagodzą objawy. Niestety, są bardzo drogie i nie wszyscy pacjenci mogą pozwolić sobie na ich stosowanie. Wiele osób poddaje się fototerapii, czyli leczeniu za pomocą promieniowania ultrafioletowego. Zabieg łagodzi swędzenie skóry oraz zmiesza reakcje alergiczne.

Kosmetyki przeznaczone do leczenia AZS

Osoby chore na atopowe zapalenie skóry muszą bardzo dużą uwagę poświęcić odpowiedniej i systematycznej pielęgnacji skóry. To podstawa, która umożliwia załagodzenie zmian. Środki do mycia i pielęgnacji skóry muszą być właściwie dobrane – przy AZS nie sprawdzą się powszechnie używane mydła czy balsamy z supermarketu. Preparaty najlepiej kupować w aptece, wybierając kosmetyki do skóry atopowej. Bardzo ważne, aby produkty miały naturalny skład, były pozbawione sztucznych dodatków i konserwantów, które mogą pogłębić problem. Środki należy również dobrać do wieku chorej osoby, ponieważ inne potrzeby ma skóra dziecka, a inne skóra dorosłego. Polecane są emolienty, naturalne oleje, które dobrze natłuszczają i nawilżają skórę oraz zmniejszają uciążliwy świat. Emolienty na AZS to preparaty tworzone na bazie tłuszczów, które odbudowują płaszcz lipidowy naskórka oraz naprawiają powstałe uszkodzenia. Jeżeli są regularnie stosowane, poprawiają stan skóry, zatrzymują wodę w głębszych jej warstwach i zapobiegają nadmiernemu przesuszeniu. Przyczyniają się również do ograniczenia nawrotów choroby. Najlepsze są emolienty, które nie zawierają zbędnych konserwantów tj. parabenów, barwników czy sztucznych aromatów o działaniu drażniącym. Emolienty można stosować w postaci kremów, balsamów, żeli i emulsji. Krem do skóry atopowej z emolientami pozwala zmniejszyć mało estetyczne zmiany, co jest szczególnie ważne dla kobiet. Dostępne są również szampony do leczenia AZS występującego na skórze głowy. Kosmetyki emolientowe można stosować bezpośrednio na ciało lub dolewać do wody. Należy używać ich kilka razy dziennie. Są obowiązkowe po każdej kąpieli. Po użyciu balsamów do skóry atopowej skóra staje się miękka, dobrze natłuszczona, a świąd jest mniej uporczywy. W warunkach domowych można wykonać kąpiel z dodatkiem krochmalu, który doskonale łagodzi podrażnienia. Innym domowym sposobem na łagodzenie swędzenie i przesuszenia są mokre opatrunki, czyli bandaże, które nakłada się na zmienione chorobowo miejsca. Pomocne bywają także chłodne okłady, które pozwalają pozbyć się męczącego świądu. Polecane są na małe powierzchnie ciała, np. aby łagodzić atopowe zapalenie skóry na twarzy. Bardzo dobre właściwości emoliencyjne i wzmacniające barierę lipidową naskórka wykazuje m.in. olej kokosowy. Można nakładać go na skórę, ale sprawdzi się również jako dodatek do kąpieli. Olej doskonale zatrzymuje wilgoć, a także chroni skórę z atopią przed wnikaniem szkodliwych substancji. Warte uwagi są również inne substancje o działaniu nawilżającym, np. masło shea, oliwa z oliwek. Regularne stosowanie dobrych kosmetyków i środków nawilżających pomaga uniknąć leczenia sterydami i antybiotykami, które nie jest obojętne dla zdrowia. Dobre właściwości wykazuje również żel z aloesu, który ma działanie przeciwbakteryjne, dezynfekujące, wzmacniające i przyspieszające gojenie się ran. Dla lepszej regeneracji skóry warto stosować wodę termalną. Ma działanie kojące i łagodzące, a dzięki bogactwu minerałów wspomaga proces odbudowy skóry. Do kąpieli można dodać płyn owsiany, który nawilża skórę, poprawia jej wygląd i redukuje widoczne oznaki AZS.

Jak łagodzić objawy choroby?

W leczeniu AZS ważny jest zarówno styl życia, jak i odpowiednia dieta. Nieodzownym elementem pielęgnacji jest regularne nawilżanie i natłuszczanie ciała. Należy ograniczyć długie i gorące kąpiele, wybierać odpowiednie ubrania, unikać przebywanie w zanieczyszczonym środowisku, dymie i w otoczeniu drażniących substancji. Aby nie dopuścić do powiększania sie zmian, należy unikać drapania, które prowadzi do powstania ran i stanów zapalnych. Małe dzieci powinny mieć krótko obcięte paznokcie, które uniemożliwią zdrapywanie grudek. Polecane są również przylegające ubrania, utrudniające dostęp do atopowych zmian. Oprócz używania kosmetyków i środków zapisanych przez dermatologa, duże znaczenie ma postępowanie samego pacjenta. Bez tego nie ma mowy o skuteczności leczenia i złagodzeniu objawów. Bardzo ważne jest przestrzeganie zasad dotyczących higieny oraz pielęgnacji ciała.

• Codzienną kąpiel najlepiej zastąpić prysznicem.
• Po myciu należy natłuścić ciało za pomocą dopasowanych do potrzeb skóry emolientów.
• Przed prysznicem warto zastosować substancję ochronną na skórę.
• Kąpiel powinna trwać nie dłużej niż 15-20 minut, a woda mieć temperaturę oscylującą w granicach 33-36°C.
• Do kąpieli należy dodać substancje nawilżające i zmiękczające skórę.
• Zalecana jest kąpiel w słonej wodzie, np. z dodatkiem soli z Morza Martwego.
• Wilgotne ciało należy delikatnie osuszyć ręcznikiem. Nie wolno mocno pocierać skóry, bo zmiany mogą się zaostrzyć.
• Nie należy używać zapachowych mydeł i sztucznych dodatków takich jak np. płyny do kąpieli.
• Warto wybierać ubrania z delikatnych, przyjaznych dla skóry i  oddychających  tkanin.
• Do prania wskazane jest stosowanie środków piorących przeznaczonych dla alergików.
• Należy wyeliminować z otoczenia znane czynniki uczulające.

W łagodzeniu objawów choroby pomaga dobrze zbilansowana dieta bogata w kwasy omega-3 i omega-6 oraz kwas linolowy. Pomocne mogą być również suplementy zawierające konkretne witaminy i minerały. Badania dowodzą, że w przypadku AZS pomocne może okazać się przyjmowanie witaminy E, a także olejów, np. z wiesiołka, czarnuszki, ogórecznika, lnu czy tranu. Dzięki wysokiej zawartości kwasu GLA oleje łagodzą objawy AZS, zapobiegają utracie wody i zmniejszą uczucie swędzenia. Niektóre, takie jak np. olej z czarnuszki mają właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne. Wiele osób poleca suplementację cynkiem, która przyspiesza gojenie się ran i zmniejsza atopię skóry. Skuteczne w minimalizowaniu objawów choroby mogą być zioła, np. rumianek lub szałwia.

Uciążliwe zmiany na dłoniach i głowie

Atopowe zapalenie skóry występuje na całym ciele, ale są miejsca, gdzie zmiany stają się najbardziej drażniące i przeszkadzają w codziennym życiu. Są to dłonie i skóra głowy. AZS na dłoniach jest bardzo uciążliwe, ponieważ ręce bywają nieustannie narażone na kontakt z czynnikami zewnętrznymi. Aby poprawić ich stan, zalecane są emolienty w kremie, które należy stosować 2-3 razy dziennie. Warte polecenia są również hipoalergiczne kremy do rąk z olejkami i masłem shea, które odżywiają, natłuszczają i nawilżają skórę rąk. Należy pamiętać, aby nie zawierały środków konserwujących i sztucznych dodatków.
AZS może rozwinąć się również na skórze głowy, która swędzi, robi się sucha i zgrubiała, wygląda jak łuski. Zmiany mogą występować zarówno na owłosionej skórze głowy, jak i na karku, czole, brwiach oraz uszach. AZS skóry głowy występuje najczęściej u dzieci, ale nie zawsze jest to regułą. Leczenie skóry głowy bywa żmudne i wymaga użycia odpowiednich środków myjących oraz pielęgnacyjnych. Zmiany na głowie mogą mieć nieprzyjemne konsekwencje, ponieważ prowadzą do osłabienia cebulek, a co za tym idzie wypadania włosów. W rezultacie może dojść np. do łysienia plackowatego. Oprócz leczenia farmakologiczne zalecane są szampony przeciwgrzybiczne oraz łagodne preparaty nawilżające zawierające emolienty. Głowę należy myć szybko, a temperatura wody nie powinna przekraczać 36°C. Po umyciu włosy należy delikatnie osuszyć, aby nie doprowadzić do stanu zapalnego.

Atopowe zapalenie skóry to choroba bardzo uciążliwa tym bardziej, że do tej pory nie wynaleziono lekarstwa, które gwarantowałoby całkowite wyleczenie. Trzeba nauczyć się z nią żyć i robić wszystko, aby zmiany były jak najmniej dotkliwe. Niezbędna jest dobra pielęgnacja, która w znacznym stopniu złagodzi świąd i poprawi stan skóry.